Ένα ασαφές μεσογειακό σημείο ανάφλεξης μπορεί σύντομα να βρεθεί σε κρίση. Ένα τέτοιο σημείο θα μπορούσε να είναι το μικρό και απομακρυσμένο ελληνικό νησί Καστελόριζο. Όπως πολλά άλλα ελληνικά νησιά, βρίσκεται πολύ πιο κοντά στους Τούρκους από την ελληνική ηπειρωτική χώρα.
Tο Καστελόριζο, με πληθυσμό κάτω των 500 ατόμων, για να απολαύσει τα πλήρη δικαιώματα που του έχουν παραχωρηθεί από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει μια αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) 200 ναυτικών μιλίων που αφήνει την Τουρκία με περιορισμένη ΑΟΖ κατά μήκος των ακτών της. Η ανακάλυψη μεγάλων αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στη Μεσόγειο Θάλασσα το καθιστά ιδιαίτερα μεγάλη πιθανή σημασία.
Η Τουρκία υπό τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απορρίπτει κατηγορηματικά το Καστελόριζο να απολαμβάνει τέτοια προνόμια. Πρόσφατα καταδίκασε «τα σχέδια εκείνων που προσπαθούν να περιορίσουν μια χώρα 780.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στις ακτές της χρησιμοποιώντας ένα νησί 10 τετραγωνικών χιλιομέτρων».
Σε απάντηση, η Ελληνίδα πρόεδρος Κατερίνα Σακελλαροπούλου επισκέφθηκε το Καστελόριζο την Κυριακή, όπου απάντησε με σχόλια τόσο εκπληκτικά ήπια που πραγματικά μπορούσαν να προκαλέσουν επιθετικότητα: «Περνάμε μια δύσκολη και επικίνδυνη περίοδο. Η τουρκική ηγεσία εντείνει την πίεση στη χώρα μας, οδηγώντας σε επιθετικές δηλώσεις «που υπονομεύουν» τις σχέσεις καλής γειτονίας και την ειρηνική συνύπαρξη που χτίστηκαν τόσες δεκαετίες από Έλληνες και Τούρκους, οι οποίοι βλέπουν τη θάλασσα που τους χωρίζει όχι ως αδιαπέραστη στα σύνορα, αλλά ως δίαυλος επικοινωνίας. “Ότι ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας μια μέρα νωρίτερα τυχαίνει να επισκέπτεται την τουρκική πόλη που βρίσκεται πλησιέστερα στο Καστελόριζο έστειλε ένα δυσοίωνο μήνυμα.
Τους τελευταίους μήνες είδε τον Ερντογάν στο πιο επιθετικό του στη Μεσόγειο: στέλνοντας εξερευνητικά πλοία στα ελληνικά και κυπριακά ύδατα, με σημαντική ναυτική συνοδεία, να αναζητήσουν υδρογονάνθρακες και να υπογράψουν συμφωνία με μια Λιβυκή φατρία που έχει τις δύο χώρες να μοιραστούν θαλάσσια σύνορα ( Η Ελλάδα και η Αίγυπτος στη συνέχεια απάντησαν με παρόμοιο τρόπο).
Μια κρίση θα μπορούσε να είναι επικείμενη. Καθώς η οικονομία της Τουρκίας, έχοντας ένα αδύναμο νόμισμα, έχει πάρει την κατιούσα, μια αντιπαράθεση για το Καστελόριζο θα εξυπηρετούσε ιδανικά για να συσσωρεύσει τα εθνικιστικά συναισθήματα με γνώμονα τις προεδρικές εκλογές του 2023. Ο αναλυτής Jack Dulgarian πρότεινε ένα εύλογο σενάριο: τα τουρκικά στρατεύματα είτε εισβάλλουν στο Καστελόριζο ή το παίρνουν όμηρο και (σε επανάληψη της Κύπρου το 1974) προκαλούν στον κόσμο να κάνει κάτι γι ‘αυτό.
Από μόνες τους, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν μπορούν να ξανακτήσουν το νησί. Ούτε το Ισραήλ ούτε η Αίγυπτος θα πολεμήσουν την Τουρκία για το Καστελόριζο. Το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, εκείνο που υπόσχεται προστασία από την επιθετικότητα, σίγουρα θα αποδειχθεί ανενεργό όταν και οι δύο μαχητές είναι μέλη αυτής της οργάνωσης. Με επικεφαλής τη Γερμανία, το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης (με τον Εμμανουήλ Μακρόν την αξιότιμη εξαίρεση) τρέμει με την προοπτική της Τουρκίας να εξαπολύσει το όπλο της παράνομων μεταναστών και προτιμά να κατευνάσει την Άγκυρα. Ο Ρώσος Βλαντιμίρ Πούτιν ξυπνά τον Ερντογάν από το ΝΑΤΟ και δεν θα τον ανταγωνιστεί. Ο Xi Jinping της Κίνας χαιρετίζει την οικονομική αδυναμία της Τουρκίας ως τρόπο να την μετατρέψει – όπως το Ιράν – σε οικονομική αποικία.
Εάν το Καστελόριζο (όπως το ένα τρίτο της Κύπρου) τεθεί υπό τουρκικό έλεγχο με ελάχιστο κόστος για την Άγκυρα, οι συνέπειες θα είναι εκτεταμένες. Απολαμβάνοντας τη λατρεία στην Τουρκία, ο Ερντογάν πιθανότατα θα αυξήσει την επιθετική εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου και θα μπορούσε να στραφεί προς τα νησιά του Αιγαίου που ανήκουν στην Ελλάδα ως τον επόμενο στόχο του. Περισσότερα: Ισλαμιστής και τζιχαντιστής που είναι, ο Ερντογάν θα μπορούσε απλώς να προσπαθήσει να κατακτήσει όλη την Κύπρο, ακόμη και όλη την Ελλάδα. Έχει ήδη εισβάλει στο Ιράκ, τη Συρία και τη Λιβύη. Το Καστελόριζο θα ήταν το επόμενο βήμα προς μια έξαρση που θα μπορούσε να επεκταθεί σε οποιοδήποτε και σε όλα τα μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην κορυφή του πριν από πέντε αιώνες.
Ποιος θα τον σταματήσει; Όλοι οι βασικοί ηγέτες – ΗΠΑ, Γερμανία, Ρωσία και Κίνα – χαμογελούν στον Ερντογάν, καθιστώντας δύσκολο να δούμε πώς θα αποφευχθεί αυτός ο πολύ υποτιμημένος, πολύ αποφασισμένος εχθρός.
Spectator: Will Turkey and Greece clash over a tiny island?
Απόδοση: Γιάννης Κουτρουμπής